Poetë bashkëkohorë grekë

Poetë bashkëkohorë grekë



Nikos Engonopulos (1907-1985)



Dashnori

Fliste një gjuhë tjetër, dialektin e veçantë të një

Qyteti tashmë të harruar, i të cilit ishte

Dhe i vetmi nostalgjik.



Biografi e shkurtër e Poetit Konstandin Kavafi (dhe e secilit prej nesh)



...nuk ka anije për ty, nuk ka rrugë.

K.Kavafis, “Qyteti”



I turbulluar dhe i rëndë

Bredh monopateve

Të qytetit bezdisës

Që i ha mlçinë



Këtu u lind

Këtu do të vdesë

Rrebeshe hidhërimi e vaditën



Këtu e torturuan

Ndonjëherë

Besoi

Se rrallë gjeti gëzim.



Dikur tha dhe ai

Diku larg të ikte

Por zbriti në breg

Dhe s’kishte anije



Takis Varviciotis (1916)



Odë e përzishme për vdekjen e Pol Eluarit

(Fragment)

Nuk mbeti më asnjë buzëqeshje

tokës mbanë.

...

Flisje thjesht, si të dashuruarit

Siç flet rrëkeza në pëqi të pranverës

Siç flenë vajzat para se me u ba flatra të bardha

Siç hap një rrugë gjaku i shegës së kuqe

Që ta përshkojnë njerëzit gjithë së bashku

Që të mësojnë se pas vdekjes tënde

Trembemi më pak nga vdekja



Zogj prej bryme, ju zogj të lirë

Zogj prej bore, pa qerpikë të lumtur

Që emri juaj është dritë

Ecni me mua, ta ngrmë të vdekur mes dy diejsh

Që të fillojnë ditët e ardhmërisë

Nga fytyra e tij e kthjellët

Që të fillojnë shpresat e t’ ardhmes

Nga pafajësia e dridhur e duarve të tij.



Post Scriptum

Kur të mbërrijë çasti i largimit

Mos u hidhëroni miqtë e mi,

Mos u hidhëroni



Do të fryjë një erë e ngarkuar

Me gjethe të vdekura

Zëra të harruar



Do kaloni pa zhurmë

Dritaren e akullt

Që hapet kah nata

Nata e sertë

Me e tmerrshme se gjith’ erërat

Më bosh dhe se mungesa



Do të jetë e thellë butësia juaj

Dhe puthj’ e dashurisë

Do t’ju ndrisë



Shkoftë buzëqeshja juaj

Nga goja në gojë



Nanos Valaoritis (1921)



Gjendje shtetrrethimi

Shtetrrethohemi, pra,

Shtetrrethohemi, prej kujt, prej teje, prej meje, prej filanit e fistëkut,

Shtetrrethohemi papra,

Prej kufijsh e prej doganash, nga kontrolli i pasaportave,

Interpoli e PU-ja*, tankset, oratoria, marrëzia,

Dekoratat, uniformat, fjalimet, premtimet,

Rrenat, shejtanitë,

Gjoja indinjata e hipokrizia,

Radio e TV, sapuni, detergjentët,

Reklamat, turizmi, sobat, frigoriferët, kampet,

Artikujt për arsimin, mbipopullimi, balilat, pluhuri, përmbledhjet poetike,

Dehidratimi, pelhrat kimike, nervat, tretja e ushqimit, rënia e flokëve,

Pronarët e anijeve, futbolli, autobusat, shtrenjtësia, sëmundjet

E shtyllës kurrizore, burokracia,

Kritikat, kisha, torturat, spekulantët,

Dyshimet, të përndjekurit, frika, mungesa e taktit, konkurset

E bukurisë, mungesa e parave, mungesa e të drejtave

Shtetrrethohemi nga brutalët

Nga mendimet tona të zeza. Nga vetja jonë

Dhe gjithçka tjetër që ju merr mendja. Shtetrrethohemi pa pra.

*) PU - Policia Ushtarake



Manolis Anagnostakis (1925-2005)



Selanik, një ditë më 1969 Pas Krishtit

Në rrugën “Egjipti” – rrugica djathtas,

Tash lartohet Banka e Shkëmbimeve

Zyra turistike dhe agjenci emigrimi.

Dhe fëmijtë s’munden më të luajnë

Për shkak të makinave që shkojevijnë.

Përndryshe, fëmijtë u rritën, shkuan e vanë ato kohëra të arta,

Tashmë nuk qeshin, s’kanë më sekrete, s’i besojnë askujt –

Ata që mbijetuan, kuptohet, pse qysh atëherë erdhën lëngata të rënda,

Inondata, tërmete, ushtarë të blinduar,

Prindët dikur u thoshnin: ti do të kesh ditë më të mira,

S’ka rëndësi nëse i patën vërtet,

Ata të njëjtën gjë u thonë fëmijve të tyre

Me shpresën se dikur kjo do të ndalojë

Ndoshta te fëmijët e fëmijve

Ose te fëmijtë e fëmijve të fëmijve të tyre.

Tash për tash, në rrugën që thamë lartohet Banka e Shkëmbimeve.

Unë shkëmbej, ti shkëmben, ai shkëmben.

Zyra turistike dhe agjencia e emigracionit

Ne emigrojmë, ju emigroni, ata emigrojnë.

Kudo që shkoj, Greqia më lëndon, thoshte Poeti,

Greqia me ishujt e bukur, me zyrat e bukura, me kishat e bukura,

Greqia e grekëve.



Titos Patrikios (1928)



Dy njerëz

Nëse pe në mesin e rrugës

Dy njerëz të lidhur me pranga

Nuk përjashtohet njeri të jem unë,

Që m’ shpien sërish në internim.



Dhe at’ mëngjes kisha, si dhe ti,

Kaq ëndrra

Për punën që do të gjeja,

Për një shetitje në zjarr e n’asfalt,

Për pak diell...

Dhe ai,

Që befas hekurat i hodhën,

Kishte dhe ai ëndrrat

E gdhendura në

Fytyrën e ashpër

(E morën n’agim nga krahët e gruas).



Kur sheh dy njerëz në rrugë

Të prangosur,

Mos kujto diçka më shumë,

Mos kujto diçka më pak.



Dy njerëz,

Ashtu si ti...



Rrugëdalje

Donte të fitonte lirinë,

Të paktën kështu thoshte,

E mbushur përçmim për atë që ishte bota e saj,

E mbushur frikë për atë që s’ishte bota e saj.

Ca kohë bëhej me artistë

Dhe intelektualë të majtë.

Në kohën e duhur u bind se liria

Varej nga faktorët ekonomikë,

(Bukuria e saj sapo kish nisur të ronitej)

U artua me rastin e parë të sigurt

Dhe çdo natë në shtratin e akullt

Përsiatet për jetën absurde, armiqësore, të shkurtër...



Kristoforos Liontakis (1945)



Emigrant

Pa gjuhë, vetëm me duar e sy

Mes turmës fytyra e tij lulëzon.

Në qesen e plastmasit – një bluzë e bardhë

E lerosur, atletet të lara dhe ecën

I veshur me teshat demode të filantropisë.

Ca kartra që s’i hyjnë në punë.

Me një copë pite në dorë buzëqesh.

Najloni në duart e tij nuk kërcet, shkëlqimi

I gjunjëve bëhet i shndritshëm – një sternë qartësie.

Gjeografia politike plasa-plasa

Dhe dialektikës i merren këmbët.



I vogël shumë e i turpshëm

Push i tejdukshme në mjekër

Një gërvishje brisku mënjanë

Duart i ve ku të mundë

Dhe lëkura e çjerrë

Shndrit brenda mëngëve.

Një qindshe kërkon

Dhe shikimi i kalimtarëve ngrin

Në dhëmbët e tij të bardhë.

Ia le me droje në dorë

Dhe guxoj ta pyes: Ç’do ta bësh?

Të marr një kulaç, kam uri.

Dhe fjalë të përgjithshme njërrokshe.



I vogël shumë dhe i vjen turp

Urinë e vdekjes të emërtojë.



Nasos Vajenas (1945)



Mëngjes

Pëllumbat ulengjiten, një blerim i shplarë.

Pranë trupi yt. Unë

Bëj fotografi. Aparati fikson pjesën tënde të vdekshme

(Në thellësi liqeni. Një urë u drunjtë. Patat të ngrira.

Zambakë n’ujë).

Nis të vesojë. Shiu sjell në dritë krisje të harruara.

Më tej një grua rreket të largohet. E kapur

Në një rrjetë rrudhash.



Perde të pastra

Çka dua dhe pasione që vetes i lejoj:

Një kafe e nxehtë mëngjesit.

Leximi (sa më ngadalë) i gazetës

Një shi, kur e kur, që ndjenjat të lajë

Dheun në takat e tua të reja

Deti pasdite me ca pak re

Karafila, shumë karafila.

Dhe akoma:

“Njeriu që kërcen mbi qytet” i Shagalit

të ngjis shkallë të vjetra druri

dora ime në gjinjtë e tu.

Ca poezi të Kavafit.

Dhe sidomos dora ime në gjinjtë e tu.



Përzgjodhi e përktheu: Robert Goro

E Premte, 16 Nentor 2007